Бөгүн, апрель 24-те Ак-Дуругнуң М.К.Өлчей-оол аттыг модельдиг ном саңынга "Алдан-Маадыр кымнарыл ол?" деп төөгүнүң шагы болуп эрткен. Ук хемчегни Алдан-Маадырларның тура халыышкынының 140 чыл оюнга тураскаадып эртирген. Ном саңынын эргелекчизи Анай-оол Ч.С. оолдарга Алдан-Маадырлар деп кымнарыл, олар чүге тура халчып турганнарыл дээш солун төөгү-биле таныштырган.
Алдан-Маадырларның тура халыышкыны тыва чоннун төөгүзүнде болгаш сагыш сеткил амыдыралында онзагай черни ээлеп турар.
Алдан-Маадырлар тура халыышкыны дээрге - эрги тывага орус- кыдат мөлчүлгелиг, садыг- саарылга арат-чонга кедергей хоозуралдыг чорукка, ол ышкаш бүгү эрге чагырга кыдаттарның база Тываны үзе чаза кезип, кезектеп чагырган моол-дөрбет хааннарның холунда мөөңнеттинген чөптүг эвес чорукка удурланыышкын болур.
1860-70 чылдардан эгелеп, манчы-кыдат , орус бай, моол садыгжыларнын чиижен- хоптак, алыксак- чиксек чоруунга, амыдыралдың аар-бергезинге шыдашпайн тура халчып, Алдан-Маадыр өгбелеривис боттарынын амы - тынын харамнанмайн бергеннер.
Алдан-Маадырлар дугайында бижиттинген дараазында чогаалчыларның чогаалдары-биле өөреникчилер танышкан:
-С.А. Сарыг-оол "Алдан маадыр", шүлүк
-М.Ы. Идам-Сюрюн "Союспан", баллада
-Е.Т.Танова "Арбас-Ойну мунувуткаш", шүлүглел
-А.Ч. Тамба-Сюрюн " Оттукай", тоожу
-Ч. М. Чульдум "Тевек" деп номдан чечен чугаалар
-И Бадра " Арзылаң-Күдерек" чамдык эгелери
-С.А. Сарыг-оол " Алдан-Тургун", роман
-Ю.Л. Аранчын " Алдан-Маадырларның тура халыышкыны", төөгү очерк
-В.Ш. Көк-оол "Самбажык", драма шии
-Е.Т. Танова " Туттурбайын чорза-чорза", драма
-Э.Б. Мижит "Кара-Дагның казыргазы", баллада шии,
- А.С.Ондар "Бижээчи", тоожу
"Алдан-Маадыр кымнарыл ол?"
26 Апр.
.jpg)
